Ontsnappingen uit de Gevangenpoort kwamen niet vaak voor, maar als het gebeurde, dan was het wel altijd spectaculair. Zo slaagde een zekere Paulus van Zevenhuysen er in om met behulp van een dienstmeid te ontsnappen uit de Poort. Bij de autoriteiten gingen meteen alle alarmbellen af. Maar hoe werden de inwoners van Den Haag in de 17de eeuw eigenlijk op de hoogte gebracht van een voortvluchtige crimineel?
Slapend rijk worden met valse brieven
Als schipper voor het Hollandse leger verdient Paulus ‘Pauwels’ van Zevenhuysen graag een centje bij. Dit doet hij door fraude te plegen. Door meer mensen dan in werkelijkheid aanwezig zijn op zijn schepen in te schrijven, kan hij zelf het extra loon innen. Dit doet hij meer dan tien jaar lang, tot hij in 1660 wordt opgepakt en in de Gevangenpoort belandt. Daar wordt hij verhoord en opgesloten in afwachting van zijn proces.
Tijdens zijn proces bekent Pauwels de misdaad. Uit angst voor de straf die hem boven het hoofd hangt, doet hij een poging te ontsnappen uit de Gevangenpoort. Hij krijgt hierbij hulp van een dienstmeid, Agneta Bartels. Zij maakt in de nacht van 18 op 19 maart alle deursloten open en blokkeert vervolgens de deur van de cipierswoning. Ook heeft ze een touwladder vastgemaakt aan de buitenmuur, waarlangs Pauwels ontsnapt.
2000 gulden voor één man
Wanneer dit nieuws de volgende ochtend bij de president van het Hof van Holland terecht komt, moeten de inwoners van Den Haag op de hoogte worden gebracht van de voortvluchtige crimineel. Hiervoor gebruikt men een pamflet, dat wordt verspreid door de stad en ook wordt voorgelezen op het plein. Hierin staat niet alleen dat er een crimineel op de vlucht is, maar staan ook de potentiële gevolgen voor de stadsgenoten. Zo wordt er duidelijk gemaakt dat iedereen die hem helpt, vervolgd wordt als medeplichtige. Bovendien wordt er een som van 2000 gulden beloofd aan de persoon die ervoor zorgt dat Pauwels terugkeert naar de Gevangenpoort.
In zo’n pamflet staat niet alleen dat een crimineel op de vlucht is, maar staan ook de potentiële gevolgen voor de stadsgenoten
Een extra zware straf
Ook de rechtbank is zeer ontstemd over de ontsnapping en beslist mede hierdoor dat Pauwels een extra zware straf verdient. Hij wordt verbannen uit Holland, Zeeland, Friesland en Utrecht en al zijn goederen worden in beslag genomen. Een zware straf, want verbannen misdadigers raken in een klap hun sociale netwerk kwijt. En dat netwerk is in die tijd van levensbelang. Bij terugkeer zou Pauwels bovendien de doodstraf krijgen. Ook dienstmeid Agneta blijft niet onbestraft. Net als Pauwels wordt zij verbannen. Er is na hun verbanning niets meer bekend over Pauwels en Agneta, maar hun verdere leven zal zeker niet rooskleurig geweest zijn.
Pamflet over de ontsnapping van Van Zevenhuysen, 1660, Gevangenpoort